افزایش دسترسی زنان به تحصیلات عالی

برای من منحیث یک فعال حقوق زن، که شش سال اخیر عمر خود را صرف توانمند سازی زنان کرده ام، خیلی مهم است، تا از دسترسی دختران و زنان به تحصیلات عالی مطمین شوم .
 
کار با پروژه انکشاف تحصیلات عالی  در چوکات وزارت تحصیلات عالی افغانستان که مسؤلیت اساسی تأمین و تنظیم تحصیلات عالی در کشور را به عهده دارد، برایم انگیزه میدهد.
 
زمانی که در سال ۲۰۱۶ کار را به حیث متخصص جندر با وزارت تحصیلات عالی شروع کردم، عمدتاً  تلاش کردم، تا محصلین اناث با مشکلاتی که خودم در پوهنتون کابل در دوران محصلی روبرو بودم، مواجه نشوند.
 
پیمودن راه طولانی تا پوهنتون، عدم موجودیت تسهیلات و امکانات رهایشی برای محصلین اناث در محوطۀ پوهنتون، و فرصت های محدودی برای تحصیلات فوق لیسانس در خارج از کشور برخی از مشکلاتی بودند که من و دوستانم از آن زمان به یاد داریم. اینها  از جمله عواملی بودند که همه با هم سبب  حضور کمرنگ محصلین اناث در نهاد های تحصیلات عالی می شدند.
 
 اکنون، با تطبیق دومین پلان ملی ستراتیژیک تحصیلات عالی برای سال های ۲۰۱۵ – ۲۰۱۹ تحت پروژه انکشاف تحصیلات عالی به حمایت مالی صندوق بازسازی افغانستان، اکثر چالش های که من شاهد آن بودم از میان برداشته شده اند.

فراهم آوری منابع جهت موفقیت
 
در نتیجۀ ابتکارات پروژۀ انکشاف تحصیلات عالی، محصلین  اناث با استفاده از ۲۵ بس کوچک از ترانسپورت مصؤن  برای رفت و آمد به پوهنتون بهره مند شده اند . این خدمات تاکنون  برای حدود ۱۰۰۰ محصل اناث در شهر ها و ولایات مانند هرات، جوزجان، کابل، کنر، و کندز  که به  دلیل نبود خدمات ترانسپورت عامه و یا نگرانی های امنیتی نیاز بیشتر به ترانسپورت مصؤن و قابل اعتماد دارند، فراهم گردیده است.
 
حمیرا سادات محصل سال پنجم پوهنتون طبی کابل میگوید، که خدمات ترانسپورتی مصؤن در موفقیت او و همصنفانش نقش مهم داشته است. به باور او: "ازاینکه دخترها توسط یک نهاد قابل اعتماد، که آزار و اذیت خانم ها و تبعیض جنسیتی و مالی را تحمل کرده نه میتواند، انتقال داده می شوند، خود را خیلی مصؤن احساس میکنند."
 
حمیرا میگوید که ترانسپورت مصؤن و رایگان بالای حاضری او در صنف و کار های عملی در شفاخانه ها تاثیر مثبت داشته است . او میگوید: "در  گذشته مجبور بودم، تا از وسایط مختلف خدمات ترانسپورتی خصوصی استفاده کنم و با تبدیل کردن چندین ایستگاه خود را به صنف و شفاخانه برسانم. اگر دیر میرسیدم، غیرحاضر میشدم که این کار به حیات تحصیلی ام ضرر میرسانید. اما حالا، این مشکل را ندارم چرا که میتوانم از بس های که به حمایت پروژه انکشاف تحصیلات عالی فراهم گردیده، استفاده کنم."
 
فراهم کردن سهولت های بیشتر رهایشی برای محصلین اناث نیز یکی از اولویت های پروژۀ انکشاف تحصیلات عالی میباشد . به همین منظور برنامه اعمار لیلیه های معیاری در پنج پوهنتون که شامل دو لیلیه در پوهنتون های ولایت بامیان و کنر می شود،  روی دست گرفته شده و توقع میرود، کار اعمار آن تا سال آینده تکمیل شود. با اعمار این لیلیه ها بیش از ۱۰۰۰ محصل اناث از سهولت های رهایشی مطمین در پوهنتون بهره مند خواهند شد .
 
علاوه بر آن، بازسازی ۲۰ پوهنتون دولتی دیگر که شامل اعمار تشناب های مجهز برای محصلین دختر، وفراهم سازی خدمات آبرسانی و حفظ الصحه، از جمله چالشهای که محصلین دختر در گذشته ها با آن روبرو بودند، از طریق این پروژه رفع گردیده است.
 
صغرا زاهدی ۲۲ ساله، محصل سال چهارم ستوماتولوژی پوهنتون طبی کابل، بر اهمیت امکانات رهایشی و لیلیه  در پوهنتون ها و ترانسپورت مطمین برای دختران تأکید میکند.
 
صغرا، باشندۀ اصلی ولایت بلخ میگوید ترانسپورت و داشتن لیلیه مناسب برای محصلین دخترکه از ولایات میخواهند، تا شامل پوهنتون های دولتی در کابل شوند، از جمله نگرانی ها و چالشها محسوب میشوند.
 
او اضافه می کند: "محصلین که از ولایت های دیگر  به کابل میایند، به یک مکان مناسب و مطمین برای زندگی کردن نیاز دارند. هم چنان ترانسپورت نیز برای شان مهم است زیرا در یک شهر جدید نمیدانید که استفاده از کدام ترانسپورت مصؤن است.  خدمات ترانسپورتی که توسط پروژه انکشاف تحصیلات عالی برای دختران فراهم گردیده، خیلی ها مهم است و به ما کمک میکند، تا درفضای پوهنتون خود را راحت و در امن حس کنیم."
 
این خدمات و تسهیلات  کافی به نظر نه می آیند، اما منحیث خانم که این مشکلات را شخصاً تجربه کرده ام، میتوانم بگویم که اصلاحات مذکور برای تقویت جایگاه دختران در در پوهنتون، حیاتی اند.

فراهم سازی فرصت های رُشد برای زنان
 
به علت نابرابری های که در جهان ما وجود دارد، متأسفانه  همه نمی توانند از حق تحصیل خود بطور یکسان استفاده کنند.
 
این نابرابری ها دختران و خانم ها را بیشتر از دیگران متأثر میسازد. اما اینجا، در افغانستان، من یکجا با کارکنان پروژه انکشاف تحصیلات عالی  مصمم هستیم، تا این وضعیت را تغییر دهیم.
 
برنامۀ انکشاف تحصیلات عالی در سال ۲۰۱۸ صد بورسیه تحصیلی را برای محصلین اناث محروم و بی  بضاعت (محصلین معلول و خیلی فقیر)  فراهم نموده ، تا انها بتوانند در مقطع لیسانس در پوهنتون های دولتی تحصیل کنند. توقع میرود، تا این برنامه در سال های آینده به اندازۀ قابل ملاحظه یی توسعه یابد.
 
علاوه بر آن، حد اقل یک سوم بورسیه های وزارت تحصیلات عالی که هدف آن افزایش ظرفیت استادان پوهنتون های دولتی از طریق برنامۀ ماستری می باشد، به کادر های اناث اختصاص یافته است، تا بتوانند تحصیلات عالی خویش را در خارج از کشور ادامه دهند.
 
با حمایت مالی برنامۀ انکشاف تحصیلات عالی، ۶۵ کدر علمی اناث مصروف تکمیل دورۀ ماستری خود در خارج از کشور اند و قرار است که ۴۱ تن دیگر در سال ۲۰۱۸ تحصیلات خود را در مقطع ماستری  آغاز کنند .
 
با آن که من به پیشرفت های که در نتیجه ابتکارات پروژه انکشاف تحصیلات عالی  به دست آمده است، افتخار میکنم، اما به نظر من بزرگترین دستاورد هماهنگی بین شرکای کاری اند که ما جهت حمایت از اهداف خود روی صحنه کاری مشترک آورده ایم.
 
یکی از این شرکای کاری، پوهنتون پکتیا میباشد که با داشتن کمتر از ۱۰۰ محصل دختر، یکی از پوهنتون های بود که کمترین میزان شمولیت محصلین دختر را در سطح کشور داشت.   اما این وضعیت در سال ۲۰۱۸ زمانی تغییر کرد که پوهنتون مذکور بر اساس سیستم سهمیه، ۴۳۵ بست را برای محصلان اناث اختصاص داد .
 
به همین گونه، پروژۀ انکشاف تحصیلات عالی، سایر پوهنتون های کشور را نیز تشویق کرده است، تا در ۱۰ پوهنځی  دارای اولویت، برای محصلین دختر سهمیه قایل شوند، تا حضور دختران در پوهنځۍ های مذکور بیشتر گردد. این ابتکار دختران بیشتری را  برای شرکت در امتحان کانکور نیز تشویق میکند.
 
با دیدن این نتایج  در پوهنتون پکتیا، و داشتن نقش رهبری در زمینه بهبود دسترسی زنان به تحصیلات عالی، احساس می کنم که ما واقعاً تغییر میاوریم.