دسترسی زنان به تذکره می تواند روند انکشاف را در افغانستان سرعت بخشد

ادامه کمک های بین المللی (به شمول کمک هایی که از طریق صندوق بازسازی افغانستان انجام می شود) برای ساختن آینده ای بهتر برای میلیون ها افغان و حفظ دستاوردهای انکشافی که تا حال به دست آمده است از اهمیت حیاتی برخوردار است. کمپاین حفظ دست آورد ها دست آورد های پروژه هایی را که توسط صندوق بازسازی افغانستان تطبیق گردیده است و توانسته است نقشی در جهت دستیابی به افغانستان شکوفا، همه شمول و صلح آمیز داشته باشد را برجسته می سازد. www.worldbank.org/afghanistan/results

با خانم بختور از ولایت بغلان آشنا شوید. از پنج سال قبل زمانیکه شوهرش از دنیا رفت او در زمینه امرار معیشت برای چهار کودک خود با مشکلات زیادی مواجه بوده است. در حالیکه او کمک های اجتماعی را دریافت میکند اما این کمک ها برای رفع کامل نیازمندی های اساسی  خانواده او کافی نیست. خانم بختور با کمک شورای انکشافی زنان در محل سکونت خود، توانست شغلی را به عنوان صفاکار در یک کلینیک محلی پیدا کند. اما زمانیکه او برای طی مراحل پروسه تقرر خود به کلینیک رفت به عنوان یکی از مراحل پروسه استخدام و به هدف تایید هویت اش از او خواستند تا تذکره خود را بیاورد. اما او تذکره نداشت و به همین دلیل نتوانست این وظیفه را به دست بیاورد. به جای او خانم دیگری که دارای تذکره بود استخدام شد.

خانم بختور تنها فردی نیست که با این مشکل مواجه شده است . در حدود یک میلیارد نفر در سراسر جهان که به نام (یک میلیارد نامرئی) نیز یاد می شوند دارای مدرک رسمی برای اثبات هویت خود نیستند و به همین دلیل از بسیاری از فعالیت های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در جوامع خود باز مانده اند. آن ها در دسترسی به آموزش، خدمات صحی، دریافت مساعدت های دولتی، ثبت زمین و ملکیت، افتتاح حساب بانکی، بدست آوردن تلیفون  و پروسه های رای دهی در انتخابات با موانع و مشکلات زیادی مواجه می شوند. ارایه مدارک هویت قانونی برای همه به منظور رعایت حقوق فردی و اجتماعی برای دولت ها به اندازه ارایه خدمات و مساعدت های اجتماعی، حمایت از انکشاف سکتور خصوصی و افزایش عواید دولت مهم و حیاتی است.

خلاء جنسیتی در داشتن  تذکره در افغانستان زیاد است: ۸۹ درصد از کسانی که کارت تذکره ندارند زنان اند

سطح پایین دسترسی زنان به اسناد تثبیت هویت یک خلاء جنسیتی جدی در افغانستان پنداشته می شود. بانک جهانی در همکاری با دولت افغانستان می خواهند این خلاء را از طریق یک تعداد پروژه ها و با حمایت "چهارچوب مشارکت اجتماعی و جنسیتی بانک جهانی در افغانستان" ، کاهش دهد.

افغانستان در میان ۹۷ کشور جهان دارای بیشترین خلاء جنسیتی در زمینه دسترسی به اسناد هویت شناسایی شده است.

بر اساس سروی «هویت برای انکشاف » که در سال ۲۰۱۷ انجام شد افغانستان در میان ۹۷ کشور جهان دارای بیشترین خلاء جنسیتی در زمینه دسترسی به اسناد هویت شناسایی شده است.  بر اساس این سروی در افغانستان ۵۲ درصد از زنان تذکره هویت ندارند در حالیکه در میان مردان این رقم تنها ۶ درصد است. این معضل در مناطق روستایی، مناطقی که دارای نفوس کم سواد است و بیجاشدگان داخلی بیشتر است. این سروی هم چنان نشان میدهد که در حدود ۸۰ درصد از زنان بیجاشده داخلی تذکره نداشتند در حالی که تنها ۱۰ درصد از مردان بیجاشده داخلی بدون تذکره بودند.

هنجارهای محدودکننده اجتماعی به عنوان عامل عمده عدم دسترسی زنان به تذکره شناخته می شوند. تا همین اواخر، زنان برای دریافت کارت هویت در ادارات دولتی به همراهی یکی از نزدیکان مرد خود به منظور تایید نسبت فامیلی شان ملزم بودند. بنا بر این، زنانی که دارای عضو نزدیک مرد در فامیل خود نبودند و یا آن هایی که از سوی اعضای مرد فامیل خود برای گرفتن عکس و دریافت تذکره حمایت نمی شدند نمی توانستند به تذکره دستری داشته باشند. در حالیکه با تعدیل قانون در سال ۲۰۱۰ این شرط را لغو گردید اما با آن هم در برخی از مناطق زنان باید برای دریافت کارت هویت چند شاهد مرد را حاضر کنند.

عوامل و فکتور های دیگری نیز در این میان دخیل اند؛ یک مطالعه توسط "هویت برای انکشاف"  نشان داد که ۶۸ درصد از زنان افغان که تذکره ندارند به این عقیده هستند که آنها نیازی به تذکره ندارند، احتمالاً به دلیل اینکه آنان بسیار فرصت های کم در اختیار دارند تا  در فعالیت های بیرون از خانه سهم بگیرند. علاوه بر این، ۴۲ درصد از زنانی که تذکره نداشتند بر این نکته تاکید داشتند که پروسه درخواست برای تذکره بسیار مشکل است و ۲۲ درصد از زنان کمبود مدارک لازم برای درخواست تذکره را به عنوان مانعی برای دریافت آن بیان کردند. تا همین اواخر و قبل از اینکه سیستم توزیع تذکره های الکترونیکی فعال شود، دریافت تذکره مخصوصا برای بیجاشدگان داخلی مشکل بود زیرا نیاز بود تا آن ها برای دریافت تذکره به کابل و یا به ولایت اصلی شان سفر کنند. در این صورت مصارف اقتصادی و نگرانی های امنیتی به عنوان مانعی سد راه زنان برای دریافت تذکره قرار داشت.

 عدم دسترسی زنان به تذکره باعث تشدید نابرابری های دیگر جنسیتی در افغانستان می شود

در افغانستان داشتن تذکره به منظور دسترسی به خدمات عامه ضروری است. به طور مثال دسترسی به آموزش برای بیجاشدگان داخلی و عودت کنندگان، برای کار کردن با ادارات ملکی و اکثر بخش های سکتور خصوصی، به منظور ثبت ملکیت و جایداد، به منظور ثبت سیم کارت (و دسترسی به خدمات بانکداری از طریق مبایل)، دریافت قرضه های بانکی و رای دهی در انتخابات نیاز به تذکره است. در حدود ۱۷ درصد از زنان (در مقایسه با تنها ۵ درصد از مردان) در انتخابات پارلمانی گذشته به دلیل نداشتن تذکره تابعیت نتوانستند رای دهند.

تذکره همچنین در بدست آوردن جواز راننده گی، دریافت کارت تولد و یا تصدیق تولد یکی از اعضای خانواده، نکاح نامه و پاسپورت نیز ضروری است. برای زنان داشتن تذکره و نکاح نامه در تثبیت حق میراث، ملکیت بر دارایی ها پس از ازدواج و دریافت مهریه بسیار مهم است. داشتن اسناد هویت قانونی همچنین به منظور کاهش ازدواج های زیر سن که در افغانستان آمار بسیار بلند دارد (بر اساس سروی ۲۸درصد از زنان بین سنین ۲۰-۲۴ سال قبل از سن ۱۸ سالگی ازدواج کرده بودند) مهم و حیاتی است.

در افغانستان، بانک جهانی از طریق چندین پروژه کمک میکند تا دسترسی زنان به مدارک اثبات هویت افزایش یابد.

بانک جهانی سیستم های  اسناد هویت همه شمول را در بسیاری از کشورها به شمول افغانستان حمایت می کند

بانک جهانی در حال حاضر بیشتر از چهل کشور را به منظور تقویت سیستم ثبت هویت حمایت می کند. این بانک با ارایه یک سلسله ابزار ها را (مانند روش های تشخیصیه به منظور طرح نقشه اکوسیستم هویتی کشورها و رهنمودهایی برای کارکنان مربوطه به منظور دیزاین و اجرای سیستم ثبت هویت همه شمول) و همچنین رهنمودهایی برای  افرایش دسترسی به مدارک هویتی برای گروه های آسیب پذیر (مانند تشخیص موانع سد راه اشخاص دارای معلولیت و موانع قانونی جنسیتی) به این کشورها کمک می کند.

در افغانستان، بانک جهانی از طریق چندین پروژه کمک میکند تا دسترسی زنان به مدارک اثبات هویت افزایش یابد. پروژه توانمندی اقتصادی زنان روستایی   دسترسی زنان روستایی را به تذکره تسهیل می کند که این امر می تواند به آن ها در جهت افتتاح حساب بانکی، دریافت قرضه های بانکی و ثبت  تجارت هایشان کمک کند. مشابه به این، برنامه ملی میثاق شهروندی افغانستان برای زنان روستایی در مورد  اهمیت داشتن تذکره برای وقایع مهم زندگی مانند نکاح و سفر حج آگاهی میدهد. پروژه دسترسی به منابع مالی از طریق برنامه شناسایی افراد به شدت فقیر به زنان در چندین ولایت کمک می کنند تا تذکره را بدست آورند.

افزایش دسترسی زنان به تذکره در  افغانستان: قدم بعدی چیست؟

برنامه های افزایش آگاهی عامه یکی از ابزارهایی اند که میتواند دسترسی زنان را به تذکره تسهیل نماید. اما این برنامه ها باید به درستی طراحی شوند. در افغانستان تا اکنون برنامه های افزایش آگاهی عامه تاثیرات محدودی داشته اند.

پیشرفت های نوید بخشی در افغانستان در حال به دست آمدن است. توزیع تذکره الکترونیکی به منظور دسترسی مردم به اسناد هویت قابل اطمینان و جایگزینی برای تذکره های کاغذی در سال ۲۰۱۸ اغاز شد. پروسه درخواست برای این تذکره ها ساده سازی شده است تا شهروندانی که دارای اسناد هویت قبلی نیز نباشند بتوانند به صورت آسان برای دریافت تذکره الکترونیکی درخواست دهند. دیگر نیازی نیست که زن متاهل نام شوهر خود را در فورم های ثبت نام وارد کند و روند ثبت نام عمدتا مبتنی بر خانواده است یعنی همه اعضای خانواده میتوانند با هم ثبت نام نمایند. تغییر امید بخش این است که زنان نیز می توانند سرپرست خانواده باشند و تمامی اعضای خانواده را ثبت نام کنند. اداره ملی احصاییه و معلومات  که مسئولیت ثبت هویت شهروندان را دارد، تعداد مراکز ثبت نام را افزایش داده و کارکنان زن بیشتری را (به ویژه در مناطق دور افتاده که حساسیت ها در مورد ثبت نام زنان بسیار زیاد است) در این مراکز جذب کرده است.

داده ها و معلومات اخیر از مشارکت در این پروسه نشان می دهند که این گونه اقدامات در جهت درست در حرکت اند زیرا ۴۷ درصد از کسانی را تا کنون که تذکره الکترونیکی گرفته اند زنان تشکیل می دهند. اما  سیستم های دیجیتالی می توانند برای به دلیل سطح پایین سواد و عدم دسترسی به کمپیوتر مشکلی برای زنان در زمینه دریافت تذکره ایجاد کند. در حالی که شبکه های ارایه کننده خدمات سیار برای کمک به خانواده ها به منظور  خانه پری فورم های آنلاین موجود اند، اما هزینه های مالی این روند مانعی در برابر خانواده های فقیر شمرده می شود.

نتیجه نهایی این است که پیشرفت و انکشاف در حالتی که یک کتله عظیمی از جمعیت رسما  وجود ندارند ممکن نیست. بنا بر این، فراهم کردن مدارک اثبات هویت قانونی برای همه به منظور تسریع روند  انکشاف و  افزایش برابری جنسیتی در افغانستان مهم و حیاتی است.