Türkiye ve Tunus’taki alan adı serbestleştirmesinden neler öğrenebiliriz?

Also available in:  English |  Français

 

Afrika’daki özel şirketler –özellikle küçük ve orta büyüklükteki işletmeler (KOBİ)- arsında internet kullanımını en iyi şekilde nasıl  teşvik edebiliriz? Nüfusun çoğunluğunun 20 yaş altında olduğu ve mobil geniş bant hizmetlerinin hızlı bir şekilde yaygınlaşması sonucunda dijital kanallar [1] yoluyla bilgiye erişimin –bir önceki nesle göre-  giderek yaygınlaştığı bir kıtada bu sorunun önemi her geçen gün artmaktadır.

Bu soru aynı zamanda, müşterilerin ve iş ortaklarının bilgi ve iletişim teknolojilerini çok daha yoğun kullandığı artan ekonomik küreselleşme bağlamında büyüme ve rekabet gücü bakımından da büyük önem taşımaktadır.


İnternet üzerinde ekonomik faaliyetleri teşvik etmenin kilit ön koşullarından birisi uygun bir yasal ve düzenleyici çerçevenin oluşturulmasıdır. Bu çerçeve sadece elektronik işlemler, kişisel verilerin korunması ve siber suçlar ile ilgili kanunları değil aynı zamanda alan adları ile ilgili yasal hükümleri de içermektedir.

Alan adı aslında işletmeler için web üzerinde mevcudiyetin başlangıç noktasıdır, dolayısıyla uygulama geliştirme, ilgili içerik ve yerel web siteleri için kritik bir bileşendir. Örneğin Moritanyalı bir şirketin web sitesi URL’i (yeni  internet adresi) olarak ve e-posta adresinin bir parçası olarak wimex.mr alan adı kullanılmaktadır ( http://www.wimex.mr) ( info@ wimex.mr). Moritanya’da alan adları ülkenin elektronik iletişim kanunları, yönlendirme ve yönetim komiteleri ve NIC Moritanya adı verilen ortak bir yapı ile yönetilmektedir. 

Bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) – ve özellikle de daha güçlü internet kullanımı– gelişmekte olan ekonomileri sürükleyebileceğinden ve genişletebileceğinden dolayı, işleri başlangıçtan itibaren doğru yapmak çok önemlidir. Dünya Bankası ve ortakları çeşitli ülkelerin bu bağlamda olumlu bir şekilde işe başlamalarına yardımcı olmaktadır. Alan adları yönetiminde uluslararası en iyi uygulamaların sunulması ve tartışılması amacıyla, meslektaşım Arthur Foch ve ben, Türkiye’nin bilgi teknolojileri ve iletişim düzenleyici kurumundan ve Tunus’un ulusal telekomünikasyon kurumundan bir grup uzman ile birlikte 23-24 Nisan tarihlerinde  Nouakchott’ta gerçekleştirilen bir bilgi paylaşım çalıştayına katıldık. Güney-Güney Bilgi Değişimi hibesi ile desteklenen bu çalıştay Moritanya’daki BİT sektörünün kilit paydaşlarını bir araya getirdi.

Bugün Moritanya alan adları bakımından düşük bir penetrasyon düzeyine sahiptir: şu anda Tunus’ta 19.126 ve Türkiye’de 344.681 kayıtlı alan bulunurken, Moritanya’da yaklaşık 1.090 kayıtlı alan mevcuttur. Mutlak bazda büyük farklar bulunmakla birlikte,  Nouakchott’ta gerçekleştirilen çalıştayın ana amacı ne tür bir alan adları yönetimi politikasının Türkiye’de ve Tunus’ta kayıtlı .tn ve .tr alan adlarının sayısının böyle yüksek ve sürekli bir şekilde artmasını sağladığını anlamaktı.



Türkiye ve Tunus alan adları için bir serbestleştirme politikası izlemektedir (düzenleyici kurumlar bu politikanın garantörü olarak hareket etmektedir). Bu serbestleştirme politikası beş farklı boyut içermektedir:

1. Alan adları için, “alan kütüğü (resigstry)” ve “alan adı yazmanı (registrar)” fonksiyonlarının birbirinden ayrıldığı  açık ve şeffaf bir piyasanın oluşturulması. “Alan kütüğü” fonksiyonu düzenleyici kurum tarafından yönetilmektedir. “Alan adı yazmanı” akreditasyon anlaşmaları, Alan Kütüğü (tek) ile müşterilere alan adları satan birkaç “Alan Adı Yazmanı” arasında imzalanmaktadır. Alan adlarına ilişkin yönetişim sistemi, Alan  Adı Yazmanları” arasında alan  adlarının devrine olanak tanımaktadır. Şu anda alan adı yazmanı olarak faaliyet gösteren 18 şirketin bulunduğu Tunus, bu faaliyette bulunmak isteyen şirketler için dört koşul belirlemiştir: her takvim yılında tam bir güvenlik denetimi; aylık yüzde 99,7’lik hizmet erişilebilirliği; teknik becerilerin kanıtlanması ve yeterli sorumluluk sigortası. Bu reformlar sayesinde Tunus’ta alan adları 2010 ile 2011 yılları arasında yüzde 52 oranında artmıştır.
2. Bir adlandırma şartının kabulü. Adlandırma şartı yaşayan bir dokümandır –tüm aktörlerin yansımalarından, çalışmalarından ve anlaşmalarından doğan– ve İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu (ICANN)  tarafından tavsiye edilen çok aktörlü modeli takip etmektedir. Özellikle, sözdizimi, öznitelik (“ilk gelene ilk hizmet” gibi) ve Arapça  karakterlerin kullanımına ilişkin hükümler  de dahil olmak üzere alan adlarına ilişkin kuralları tanımlar. Tunus ve Türkiye’de 2010 yılında uygulamaya konulan bu reform .tr ve .tn alanlarında web sitelerinin kabulünü teşvik etmiştir.
3. Alan adları için cazip bir fiyatlandırma noktası. Tunus ve Türkiye’de, bir alan adı satın almanın maliyeti şu anda alan adı başına yaklaşık 12 ABD$’dır. Hem şirketler hem de Alan Adı Yazmanları için cazip olması gerektiğinden dolayı, alan adlarının fiyatı özellikle piyasa gelişiminin ilk aşamalarında önemli bir rol oynamaktadır. 2012 ile 2013 yılları arasında Tunus’ta alan adlarındaki artışın yüzde 34’ü temel olarak fiyatın 18 ABD$’dan 12 ABD$’na düşmesinden kaynaklanmıştır.
4. Alan adı sorunları ile ilgili ihtilafların çözümüne yönelik etkin bir sistem. Tunus kısa süre önce azami 65 günlük bir süre tanıyan (30 gün hazırlık için ve 35 gün tahkim için) bir ihtilaf çözüm mekanizması kabul etmiştir. Bu yaklaşım bir ülkenin internetin sürüklediği ekonomisine  yeni oyuncuların girişini büyük ölçüde kolaylaştırmaktadır.
5. Alan adları yönetim politikasının uygulanmasını  desteklemeye yönelik bir iletişim kampanyası. Tunus Alan Adı Yazmanlarının kurulmasından önce üç iletişim kampanyası düzenlemiştir ve aynı zamanda alan adlarının online kaydını teşvik etmekte ve alan adı alımlarını hızlı bir şekilde yükseltmektedir. 

Özellikle barındırma (hosting) hizmetleri ve işletmeler için uygulama veya web sitesi geliştirme faaliyetlerinde bulunanlar olmak üzere, çalıştaya katılan Moritanya şirketleri alan adları serbestleştirmesinin sunduğu iş geliştirme fırsatları ile oldukça ilgilenmişlerdir. Çalıştay sonunda Moritanya, Tunus ve Türkiye’nin düzenleyici kurumları arasında imzalanan ikili işbirliği anlaşmaları, alan adlarının gelişimi için destekleyici bir ortamın oluşturulmasına katkıda bulunacaktır.



[1]  McKinsey Afrika Tüketici Araştırmaları Merkezi tarafından 2011-2012 yıllarında hazırlanan ve 10 Afrika ülkesindeki 15 şehirden 13.000 bireyden oluşan bir panele dayanan anket:  http://www.mckinsey.com/insights/consumer_and_retail/the_rise_of_the_african_consumer