د زعفرانو د کښت چارو کې د هرات ولایت د یوه بریالي متشبث نعیم سره وپیژنئ. په ۲۰۱۳ کال کې نعیم او څو نورو شریکانو یې وروسته له دې چې د کرني په څو ښونیزو برنامو، او کورنیو نندارتونونو کې ګډون وکړ نو د تابان په نامه د یوه سوداګریز شرکت په جوړولو یې پیل وکړ. نوموړی شرکت چې د زعفرانو د کښت، پروسس او خرڅلاو په برخه کې فعالیت کوي، په ډیر کم وخت کې وتوانید د زعفرانو د کیفیت په لوړولو سره د خپل سوداګریز فعالیتونو شهرت د افغانستان تر پولو واړوي. اوس مهال په منځنۍ توګه دغه شرکت په کال کې ۱۲۰ ښخې د زعفرانو د فصلی چارو لپاره ګوماري، تر څو د دغه ارزښتناک بوټي د حاصلاتو د راټولولو او پروسس چارې پر مخ بوزي .
د دغه پانګه اچونې د بریالیتوب کیسه د سپما او پورونو لپاره د کوچنیو نغدي ونډه اخیستنو په وسیله د نعیم په شان دڅو نارینه وو او ښخو له خوا پیل شوه.
د ۲۰۱۰ کال نه را پدیخوا د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژې، کلیوال تولید کوونکي له بازار سره وصل کړل او همدارنګه د کلي سپما او پورونو د ګروپونو په واسطه یې له کليوالي خلکو سره مرسته وکړه تر څو ورته کوچني تجارتونه جوړ او کوچني تشبثاتو ته وده ورکړي.
د افغانستان د کلیوالو صنایعو د پراختیا پروژې هدف چې د کلیو د بیارغونی او پراختیا وزارت یوه مهمه برنامه ده، د کلیوالي سیمو د خلکو لپاره د کاري فرصتونو او د هغوی دعوایدو د ډیرول بلل کیږي. دغه پروګرام د نړیوالې پراختیا ادارې لخوا، چې د بیوزلو هیوادونو لپاره د نړیوال بانک تمویل کوونکې څانګه ده او د افغانستان د بیا رغونې صندوق په مالي ملاتړ پلي کیږي.
په تیرو څلورو کلونو کې کلیوالو په خپلو استوګنځایونو کې د سپما له ګروپونو کوچني پورونه اخیستې او توانیدلي دي څو د ۱۳۰۰ شاوخوا کي کوچني تشبثات پرې جوړ کړي . د دغه کوچنیو تشبثاتو تولیدات د افغانستان د کلیوالی صنایعو د پراختیا پروژې په مرسته د شاوخوا ۷،۹ میلیون ډالرو په ارزښت د هیواد په کورنیو بازارونو کې پلورل شوي دي. د افغانستان د کلیو د پراختیا وزارت له کوچنیو کلیوالي تشبثاتو او منځنیو پانګه اچونکو شرکتونو سره مرسته کوي.
په ټولیز ډول دغه کوچنیو او منځنیو تشبثاتو په تیرو دوه کلونو کې د خپلو تولیداتو د خرڅلاو له لارې ۵۸،۶ میلیون ډالر لاسته راوړي او ځایي، ملی او نړیوالو بازارونو ته یې لار موندلې ده. دې ته په پام سره چې د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژي لخوا ۳۹،۹ میلیون ډالره د سپما او پور ورکولو له ګروپونو څخه د ملاتړ په موخه ځانګړي شوي ، څو کوچني او منځني تشبثات پری تشویق او وهڅول شي، د دغې پانګه اچونې له امله د تولیداتو د خرڅلاو او د یادې سوداګری د پانګې دوران ۱،۶ ملیون ډالر تر اصلي پانګې ډیرښت ښیي.
دغه پروژې په مټ تر اوسه د پنځه ولایتونو (بلخ، بامیان، هرات، ننګرهار او پروان) د کلیوالو سیمو د ۱۱۰۰۰۰ کسانو لپاره د کار زمینه برابره کړې ، چې له دې ډلې ۱۷ سلنه کوچنی او منځني تشبثات، چې پخوا د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژې له خوا رامنځته شوي او ملاتړ ېې شوی وو، په بریالیتوب سره خپلو سوداګریزو فعالیتونو ته وده ورکړې.
نعیم اوس هغه وخت یادوي، چې غوښتل یې د خپل کوچني تجارت د پیل لومړي ګامونه پورته کړي او د یوه کوچني متشبث په توګه خپل کار پیل کړي. هغه وایي "د افغانستان د کلیوالی صنایعو د پراختیا پروژې په ملاتړ نن زه د یوه ملي سوداګر ځای په هیواد کې لرم. یو وخت داسې و چې د خپلې کورنۍ د لومړنیو اړتیاوو د اخیستو وس مې نه درلود خو اوس مې د کلني عاید کچه تر ۴۰۰ سوه زرو افغانیو پورې لوړه شوې او یوه هیله مې پر خای شوې ده، چې په دې برخه کې د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژي څخه د زړه له کومې منندوی یم. "
د یادونې وړ ده چې د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژې د ښخو د اقتصادي پیاوړتیا او کارموندنې په برخه کې هم د پام وړ ګامونه اخیستي. دمګړی د سپما او د کلیو د پور ورکونې ۵۵ سلنه غړي ښخې دي او ۷۰ سلنه پورونه د ښځو له خوا په خپلو کلیو کې د کوچنیو سوداګریو او تشبثاتي فعالیتونو د پیل لپاره غوښتل کیږي. د مثال په توګه په هرات ولایت کې د زعفرانو د پروسس اتحادیې ۶۳ سلنه غړي، ښځې دي .
د افغانستان سیاسي او اقتصادي کړکیچن حالت ته په کتو سره، دا وړ کړنې په کلیو کې د ځايي اقتصاد د پیاوړتیا بالخصوص د ښځو د پیاوړتیا لپاره یو ارزښمن ګام ګڼل کیږي. د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژه په پنځه محورونو کې تخنیکي، ښوونیز او لوژستیکي ملاتړ برابروي :
۱. ټولنیز انسجام
نوموړې پروژه، کلیوال نارینه او ښځې د سپما او پور د وړو ګروپونو او اتحادیو په توګه منسجم کړي دي. د ۱۰ تنو شاوخوا کې ښځې او یا نارینه پیسې راټولوي او سپما کوي يې او یوه وړه ټولنه جوړوي، چې د یادې ټولنې مسئولیت د همدې ګروپ یو نارینه یا ښخینه غړی پر غاړه اخلي. د دغه سپما صندوق څخه ګټه اخیستنه د اسلامي اصولو سره سم تر سره کیږي. دغه پروژه د پورونو د پلي کولو په برخه کې فعالیت نه کوي، بلکې داسې زمینه برابروي، تر څو د ټولنې او سپما ګروپونو غړي په خپل ابتکار سره یو کوچنۍ تشبث جوړ او د ځایي سرچینو څخه ګټه واخلي.
۲. اقتصادي انسجام
د کلیو په کچه کوچنیو پورونو ته لاسرسي دا زمینه برابره کړې، تر څو ښځې او نارینه کوچني نقدي مبالغ د پس انداز او پور له صندوق څخه تر لاسه کړي او د کرنیزو محصولاتو، لبنیاتو، خوراکي توکو، لاسي صنایعو او غالی اوبدلو کوچنې تشبثات جوړ کړي. د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژه نه یوازې دا چې له کلیوالي متشبثینو سره د کوچنیو تشبثاتو د جوړنې په لومړیو پړاونو کې مرسته کوي، بلکه د دوی د تجارت او کاربار د ودې لپاره ښونیز یو شمیر پروګرامونه : د محاسبې، د بانکي خدماتو څخه ګټه اخیستنې، پلان جوړونې، رهبریت او اغیزمنې پانګه اجونې په برخه کې هم تخنیکي مرستې برابروي.
۳. د تشبثاتو سکتوري انسجام
د ولسوالیو او کلیو په کچه د کوچنیو تشبثاتو صنف بندي د متشبثینو د فعالیت او او تولیدي توکو د نوعیت تفکیک پر بنسټ او همدارنګه د دوی د بازارونو او محلي بالقوه اخیستونو کو سره د دوی سوداګریزو روابطو جوړول د افغانستان د کلیوالو صنایعو د پراختیا پروژې بله اساسي برخه جوړوي.
۴. د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو ملاتړ او وده ورکونه
د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژه د ولسوالیو او ښارونو په کچه د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو لپاره د اړتیا وړ ملاتړ برابروي . په خصوصي سکتور کې اوسني کړکیچن وضعیت ته په کتو، دغه پروژه د منځنیو او کوچنیو متشبثینو بالقوه ظرفیتونو د ودې لپاره د سوداګرۍ د ودې، د سوداګریزو غونډو تنظیم، تبلیغاتو او همدارنګه د متشبثینو لپاره په کورنیو او بهرنیو نندارتونونو کې د ګډون زمینه برابروي. اوس مهال د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژه په بیلابیلو ولایتونو لکه ننګرهار، هرات، بامیان، پروان او بلخ کې له ۵۴۴ کوچنيو او منځنیو تشبثاتو څخه ملاتړ کوي. یاد شمیرمتشبثین د دغې پروژې لخوا د ملاتړ شویو کوچنیو او منځنیو تشبثاتو ۱۷ سلنه جوړوي.
۵. د تولید او توزیع ارزښت د زنځير وده
د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا پروژې د فعالیتونو د یوې برخې محور د افغانستان د کلیوالو صنایعو د تولیدا تو پر زنځیري ارزښت او د کلیوالو کوچنیو متشبثینو څخه د ولسوالیو او ښارونو په کچه د متشبثینو په اتحادیو، پر ویشلو تمرکز کوي. د مثال په توګه په هرات ولایت کې دغه پروژې د زعفرانو ۱۳۴۵ بزګرانو ته له ۲۵۶ کوچنیو متشبثینو ته د سوداګریزو اړیکو د تامین او پراختیا زمینه برابره کړې ده .
د پیریدونکو او متشبثینو ترمینځ د سوداګریزو اړیکو دغه بهیر د ځايي بازارونو تر پولو اوښتې، هغه داسې، چې د کوچنیو او منځنیو متشبثینو خدماتو او تولیداتو غوښتنه د لویو قراردادیانو له خوا مخ پر ډیریدو ده او دمګړی سوداګرو له متشبثینو سره مستقیمه سوداګریزې اړیکې جوړې کړې دي. هغه متشبثینو، چې د افغانستان د کلیوالي صنایعو د پراختیا له پروژې څخه مالي او تخنیکي ملاتړ ترلاسه کړی اوس کولی شي، چې د بازار ودې، مارکیټ ته لاسرسي او د محصولاتو په کنترول او کیفیت کې فعاله ونډه ولري. دمګړی د سوداګریزو خدمتونو د ودې لپاره ۲۳ سلنه ملاتړ د کوچنیو او منځنیو تشبثاتو له خوا ترسره کیږي.
دغه لیکنه د نړیوال بانک اړوند د کار او کرنې د نړیوالو ګروپونو د خپرنیزه مطالبو یوه برخې ده چې د ستونزو د حل لپاره تجربې او موندنې پکښي راغونډې شوي دي.
Join the Conversation