نن، د جنورۍ مياشتې ۲۴مه د پوهنې نړيواله ورځ ده. د سولې په راوستو او دوامداره پرمختیا کې د ښوونې او روزنې اساسي او رغنده رول ته د درناوي له پاره د ملګرو ملتونو سازمان د ۲۰۱۷ زېږديز کال په ډسمبر مياشت کې دغه ورځ [د جنورۍ ۲۴مه] د پوهنې د نړيوالې ورځې په نامه ونوموله او ټاکل شوې ده، چې تر دې وروسته به هر کال دا ورځ د پوهنې نړیوالې ورځې په نامه لمانځل کېږي.
د دغې نړيوالې ورځې له لمانځلو هدف نه یوازې دا دی، چې پوهنې ته، چې د ملګرو ملتونو د ۲۰۳۰زېږديز کال د دوامداره پراختیا مهم هدف بلل کېږي، پام راجلب شي، بلکي د بې وزلۍ پر کمښت، روغتيايي خدمتونو ته د لاسرسۍ پر زیاتوالی، د جنسیتي برابرۍ پر زیاتوالی او عامولو، په ټولې نړۍ کې د سولې پر تامينولو او ټينګښت کې هم د ښوونې او روزنې اساسي په رول باندې ټينګار کوي.
.
د پوهنې نړيوالې ورځې په نامه د یوې ورځې نومول، د نړيوالې ټولنې ټينګه اراده او ژمنه څرګندوي، چې تعلیم او زده کړې ته د ټولو خلکو د مساوي او باکیفیته لاسرسي په پار يې ملاتړ کوي.
د افغانستان د پوهنې وزارت د معين په توګه، .
په داسې یو حالت کې چې افغانستان د څو لسیزو راهیسې د جګړو له ګواښونو سره لاس او ګريوان دی، د دوامدارې سولې په راوستو او د ثبات په ټينګښت کې د ښوونې او روزنې پر رول تينګار کول حياتي موضوع بلل کېږي.
.
ښه مې په یاد دي، په وروستي ځل چې پکتيکا ته چې یو له کمتر پرمختللو ولایتونو څخه دی ،تللی وم؛ یو قومي مشر د ټولنې په پرمختګ کې د پوهنې د کلیدي رول په اړه راته وویل: ”موږ د اوبو لګولو کانالونو، برېښنا او روغتيايي خدمتونو ته اړتیا لرو؛ خو له تاسو څخه هیله کوو، چې لومړی د پوهنې او زده کړې نظام سمولو ته پاملرنه وکړئ، ځکه زموږ راتلونکي نسلونه یوازې د زده کړې له لارې خلکو ته سړکونه او پلونه جوړولی او غوره روغتيايي خدمتونه وړاندې کولی شي.“
.
د یادولو وړ ده، چې په تېرو کلونو کې د ناامنۍ او جګړې د زیاتوالي له امله له زرو څخه زیات ښوونځي د ماشومانو پر مخ تړل شوې دي، چې زیات شمېر ماشومان د پوهې له زده کړې او ښوونځي ته له تللو څخه محروم شوي دي.
سربېره پر دې، ځينې نور خنډونه لکه د بوديجې کموالی، د ښوونځيو د ودانۍ نشتوالی، نامناسبه جغرافیه، د مسلکي ښوونکو کموالی او یو څه ناڅه فرهنګي او ټولنیزې ستونزې هغه څه دي، چې ښوونځي ته د ماشومانو د لاسرسۍ پر وړاندې خنډونه بلل کېږي.
که څه هم په ۲۰۱۸ کال کې له ۲۰۰ څخه تر ۳۰۰ شاوخوا ښوونځي بیرته خلاص شوې؛ خو پاتې ښوونځي تر اوسه هم بند دي او دروازې يې د پورتنيو لاملونو په خاطر د ماشومانو پر مخ تړلي پاته دي.
د افغانستان اسلامي جمهوریت د پوهنې وزارت د خپلو پرمختيايي شریکانو لکه نړیوال بانک، د افغانستان د بیارغونې صندوق او د پوهنې د پراختيا لپاره د نړیوال مشارکت په مالي ملاتړ، پوهنې ته د ماشومانو لاسرسی د خپل کار په لومړيتوب کې راوستی دی.
دغه هدف ته د رسیدو لپاره، پوهنې وزارت په پام کې لري چې په راتلونکو پنځه کلونو کې ۲۷۰۰ ښوونځي د اقراء پروژې له لارې، د ولسي تړون د ملي پروګرام په همکارۍ جوړ کړي او ښوونکو ته د لا ډېرو او ښو مسلکي زده کړو زمینه برابره کړي.
.
په افغانستان کې د پوهنې له پراختيا څخه د خلکو ملاتړ زیات شوی دی. همدارنګه د پوهنې وزارت له ابتکاري پرواګرامونو او موډلونو په تېره بیا د مدني ټولنو له ابتکاري طرحو څخه ملاتړ کوي. د بېلګې په توګه، موږ اوسمهال نجونو ته د داسې ښوونځيو په جوړولو بوخت یو چې هر ښوونځی به يې له هر ولايت څخه دوه یا درې نجونې جذب کړي او دغو نجونو ته د ښځينه استادانو لخوا د لوړو او باکیفیته زده کړو زمینه برابره کړو.
دغه طرحه په پیل کې له یو شمېر مخالفتونو سره هم مخ وه. د بېلګې په توګه، په غزني ولایت کې یو ديني عالم په پیل کې له دغې طرحې په باب شکمن و او غوښتل یې ورسره مخالفت وکړي؛ خو کله چې يې دغه ښوونځي له نږدې ولیدل نظر يې بدل شو او ان حاضر شو چې دوه لورګانې يې په دغه ښوونځي کې شاملې کړي.
.
ټول افغانان په تېره بیا ميندې او پلرونه د هيواد په ګوټ ګوټ کې زموږ قوي متحدین کېدای شي، چې ځوان نسل او خپل ماشومان تشویق او ملاتړ يې وکړي ترڅو د زده کړې له لارې یوه ښه او روښانه راتلونکي ولرو.
د پوهنې نظام تقویه او پراختيا زده کوونکو ته دا فرصت برابرولی شي، چې ضروري مهارتونه زده کړي ترڅو په راتلونکي کې د ستونزو او ګواښونو پر وړاندې په ارامۍ او منطقي برخورد وکړي.
لکه څنګه چې زموږ تېرو نسلونو په افغانستان کې د سولې او ثبات د ټينګښت لپاره مبارزه کړې ده، .
په پای کې باید ووایم، چې .