Bir Vizyonu Paylaşmak: Dünya Bankası ve Sayıştay

Sayıştay, kamu mali yönetim reformu sürecine geç dahil olmuştu. Ancak Dünya Bankası’nın sağladığı küçük bir destek ile birlikte Sayıştay bu zaman kaybını telafi ediyor ve hem yurt içinde hem de yurt dışında önemli bir aktör olarak öne çıkıyor.

Bizler Dünya Bankası’nda yoksulluğun ve çatışmaların olmadığı bir dünyayı, sürdürülebilir bir gezegeni ve herkes için daha fazla paylaşılan bir refahı hayal ediyoruz. Bunu başarabilmek için de daha güçlü sosyal ve ekonomik sistemlere, daha iyi altyapıya ve teknolojik ilerlemeye ihtiyacımız var. Tüm bunları mümkün kılmanın temeli de iyi yönetişimde yatıyor.

-Türkiye, kamu kaynaklarının tahsis edildikleri amaçlar doğrultusunda stratejik, verimli ve etkili bir şekilde kullanılmasına yardımcı olacak kapsamlı ve tam anlamıyla hesap verebilir bir kamu mali yönetim sisteminin oluşturulması yolunda ilerliyor.

-Türkiye Büyük Millet Meclisi 2003 yılında 5018 sayılı Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanununu (KMYKK) kabul etti. Kanun ulusal bütçesinin stratejik amaçlar ve çok yıllı ekonomik projeksiyonlar ile uyumluluğunu sağlamaya yardımcı olurken, aynı zamanda aşağıdaki amaçlara da yardımcı oluyor:

·       Hükümet’in ve kamu kurumlarının TBMM’nin izin verdiği miktarlarda gelir üretmesini, harcama yapmasını ve borçlanması;

·       Tüm kamu kurumlarının gelirlerinin, giderlerinin ve varlıklarının kapsamlı bir şekilde raporlanması ve

·       İç ve dış denetim sistemlerinin kamu sektörünün performansını ve verimliliğini ve bunların mali işlemlerinin kanunlara uygunluğunu izlemeleri.

Kilit Öneme Sahip Bir Kurum

Değişim bir gecede gerçekleşmez. Sürekli kararlılık, ikincil mevzuat, kurumsal ve prosedürsel uyarlamalar, personel eğitimi ve davranış ve tutum değişiklikleri gerektirir.  Bunun için kamu kurumlarının da üzerlerine düşen görevleri yapmalarını gerekir.

Bu konuda kilit öneme sahip kurumlardan birisi, ülkenin TBMM’ye raporlama yapmaktan sorumlu yüksek denetim kurumu olan Sayıştay’dır. 2011 yılında yeni bir Sayıştay Kanunu (6085 sayılı) yürürlüğe girdi. Daha önce kurumun temel faaliyetleri muhtemel kamu zararlarını tespit etmekten ve soruşturmaktan oluşmaktaydı. Ancak artık yetki alanı mali denetimler yapma, performans denetimi yapma ve gerekli diğer raporları hazırlama faaliyetlerini de içeriyor.

Geçmişi 1862 yılına kadar uzanan saygın bir kurumun üyeleri olarak, bazı Sayıştay çalışanları yeni beceriler edinme veya çalışma tarzlarını uyarlama konusunda isteksizdi. Ancak kurumda değişimi ve gelişimi sağlama konusunda kararlı olanlar da vardı. Dünya Bankası’ndan belirli konularda alınan küçük miktarlardaki teknik yardım Sayıştay’ın uluslararası iyi uygulamalardan faydalanmasını ve personelin kapasite gelişimini sağladı. Üstlendiği yeni görevler için kademeli olarak daha güncel yöntemler ve daha eğitimli bir personel havuzu geliştirerek, daha etkili düzenlemelerin yolunu açtı.

Yükselen Profil

Sayıştay şu anda Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Örgütü’nün ((INTOSAI) üyesidir ve standartlarına tam uyum sağlamayı taahhüt etmiştir. Ayrıca Avrupa Yüksek Denetim Kurumları Örgütü ((EUROSAI), Ekonomik İşbirliği Örgütü Yüksek Denetim Kurumları (ECOSAI) ve Asya Yüksek Denetim Kurumları Örgütü (ASOSAI) bünyesinde de oldukça aktif çalışmalar yapmaktadır.

Sayıştay personeli, Afganistan, Arnavutluk, Kuveyt, Moldova ve Katar’da yüksek denetim kurumlarına eğitimler vermiş, Romanya, Kosova ve Somali’deki yüksek denetim kurumları ile işbirliği yapmış ve Azerbaycan Sayıştay’ına danışmanlık sağlamıştır. Sayıştay’ın kapasitesinin geliştirilmesi, dünyanın çok daha geniş bir bölümünde daha iyi finansal yönetim bilgisine ulaşılmasını sağlamıştır.

Sayıştay ile Dünya Bankası arasında ortaklaşa yürütülen “Sayıştay’ın İyi Kamu Yönetişimi Üzerindeki Etkisinin Arttırılması” başlıklı en son proje 2019-2020 yıllarında uygulanmıştır. Proje, bir dizi çalışma gezisi, danışmanlık hizmetleri ve eğitim kursları yoluyla borç ve gelir denetiminin yanı sıra ve kamu-özel sektör işbirliği girişimlerinin denetimi gibi yeni ortaya çıkan endişelere yönelik kurumsal kapasite oluşturulmasına yardımcı olmuştur.

Proje aynı zamanda Sayıştay’ın şeffaflığını ve hesap verebilirliğini de arttırmıştır. Web sitesinin yenilenmesi ve yeni bir sosyal medya stratejisinin uygulamaya konulması yoluyla, Sayıştay, raporlarının, bilgilendirici videolarının ve Sayıştay faaliyetleri ile ilgili haberlerin çeşitli sosyal medya kanalları vasıtasıyla çok daha erişilebilir hale getirmiştir. Bu gelişmeler Sayıştay’ın bulguların medyada daha fazla gündeme gelmesine ve vatandaşlar nezdinde güven tesis edilmesine yardımcı olmuştur.             

Sırada ne var?

Sayıştay’ın bu yetkinliklerini daha da fazla arttırabileceği alanlar halen mevcuttur —Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin denetiminden sivil toplum ve akademik çevreler gibi paydaşlar ile ortak çalışmalar yapılmasına kadar, araştırabileceği çok yol bulunmaktadır. Kurum ne kadar fazla bilgi birikimi edinirse, kamu maliyesinin hesap verebilirliğinin sağlanmasında o kadar iyi performans gösterebilir ve etkili ve şeffaf finansal yönetimi genel kamuoyunun ve diğer kurumların gündeminde tutulmasına sağlayacağı katkı da o kadar fazla olur. Aynı zamanda, bunun dalgaları daha geniş bir bölgeye yayılacak ve iyi yönetişimi ve bununla beraber gelecek faydaları daha fazla besleyecektir.

Aşağıdaki Sonuç Bilgi Notunda proje ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşabilirsiniz:

Türkiye’de Sayıştay Sayesinde  Kamu Mali Yönetiminin Geliştirilmesi

Boosting Public Financial Management through Turkey’s Court of Accounts