نقشه برداری از محلات فقیر نشین افغانستان

تصور کنید که در دامنه های کوه های هندوکش افغانستان بزرگ می شوید. خانوادۀ تان گندم کِشت می کند و باغ میوه دارد، شما هر روز به مکتب می روید، و شما نه از تنهایی رنج می برید و نه از گرسنگی. در عین حال، نزدیکترین مرکز صحی از شما یک ساعت دور است و رفتن به بازار دشوارتر از یک سفر است که سبب دسترسی محدود به خدمات گردیده است، بنا براین برخی از همصنفی های تان کمک مورد نیاز شان را به آسانی دریافت کرده نمی توانند.

حال خانواده یی را تصور کنید که با اقتصاد متوسط در حومۀ شهر کابل یا هرات زندگی می کند. به نظر می رسد که همسایه های تان مواد غذایی کافی برای خوردن دارند، پول پس انداز می کنند تا در هر فصل لباس های نو بخرند، و امکانات سفر و بازدید فامیل خود را هر وقت دارند. ولی شما به مشکل پولی برای تهیۀ غذا، لباس و روشن نگه داشتن خانۀ تان پیدا می کنید. این واقعیت زندگی کردن در افغانستان است جاییکه شرایط زندگی خانواده ها همواره از شرایط جغرافیایی و طبیعی متأثر میباشد.

در چنین وضعیت، تفاوت های زیادی در سطح رفاه باشندگان ساحات کوچک روستایی به میان می آید که برای دسترسی به خدمات و بازار چالش هایی زیادی را متقبل می شوند. با اینحال معلومات در مورد میزان فقر که بر بنیاد سروی خانوار صورت گرفته باشد، محدود است زیرا دسترسی به معلومات و آمار موثق خانوار در افغانستان مشکل است و ما در مورد میزان رفاه افغان ها در سطح ولسوالی و قریه جات جزئیاتِ زیادی نمی دانیم.

به همین دلیل، بانک جهانی با ادارۀ ملی احصائیه و معلومات کار می کند تا نقشه های فقر در افغانستان را تهیه نماید. قرار است در گام نخست نقشه های مناطق فقیر نشین ولایت های کابل و هرات تهیه و ترتیب گردد. 
 

نقشه های فقر چه است ؟

نقشه های فقر وسیله مهمی برای کمک به پالیسی سازان محسوب می شوند که ذریعۀ آن میتوانند جزئیات فقر را در سطح محلات مورد تحلیل و ارزیابی قرار دهند.

این نقشه ها پالیسی سازان را قادر می سازد تا در محلات آسیب پذیر کشور برنامه های بهتری را به هدف بهبود ارائه خدمات عامه طرح و تطبیق نمایند.

نقشه برداری فقر ترکیبی از معلومات سروی خانوار و آمار نفوس را احتوا می کند که توسط آن یک مُدل ارتباط میان سطح رفاه خانوار و میزان مصارف سرانه بر بنیاد شاخص های مختلف خانوار، به گونه فردی و در مطابقت با موقعیت محل زندگی مردم مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. 

نقشه برداری فقر ترکیبی از معلومات سروی خانوار و آمار نفوس را احتوا می کند که توسط آن یک مُدل ارتباط میان سطح رفاه خانوار و میزان مصارف سرانه بر بنیاد شاخص های مختلف خانوار، به گونه فردی و در مطابقت با موقعیت محل زندگی مردم مورد تحلیل و بررسی قرار می گیرد. 

بعداً این مُدل بالای معلومات احصایوی تطبیق می گردد تا سطح رفاه برای همه خانواده ها نسبت داده شود. سپس این معلومات به شکل دیداری تهیه می شود تا مطابق آن تفاوت میان فقر در اجتماعات به نمایش گذاشته شود.

نقشه برداری فقر همواره بر معلومات احصائیوی متکی می باشد. افغانستان از جمله کشورهایی شمرده می شود که در آن معلومات احصائیوی تازه به دسترس قرار ندارد. روی همین ملحوظ ادارۀ ملی احصائیه و معلومات افغانستان یک سروی خانوار به مقایس بزرگی را روی دست گرفت که به نام سروی اجتماعی - دموگرافیک و اقتصادی نامیده می شود و تقریبا نیمی از خانواده ها را در هر یک از ولایت ها تحت پوشش قرار می دهد تا معلومات و آمار تازه اجتماعی – اقتصادی خانواده ها را جمع آوری نماید. به دلیل وخامت اوضاع امنیتی، قرار است که در مرحلۀ نخست تنها 13 ولایت – کابل، کاپیسا، پروان، بغلان، بامیان، تخار، سمنگان، بلخ، غور، دایکندی، هرات، بادغیس، و نیمروز – تحت پوشش این سروی قرار گیرد و برخی از این ولایت ها نیز به شکل کامل سروی شده نمی تواند.

با معلومات دست داشته، ما یک نمونۀ از نقشۀ فقر را ایجاد کردیم تا بدانیم که آیا نقشه برداری فقر می تواند ابزار مطلوب به منظور پالیسی سازی برای شناسایی محلات که محروم ترین قشر جامعه افغانستان در آن زندگی می کنند، شناخته شود و همزمان در عدم موجودیت معلومات احصائیوی با استفاده از یافته های سروی وضعیت فقر در افغانستان 2016-2017  و معلومات سروی اجتماعی – دموگرافیک و اقتصادی برنامه های اجتماعی مُفید واقع میشود و یا خیر. ما بالای دو ولایت پرنفوس و شهری یعنی کابل و هرات که هر دو با هم در حدود یک چهارم نفوس کشور را احتوا می کنند، تمرکز نمودیم. با وجود نبود معلومات مؤثق احصائیوی، ما توانستیم اندازۀ فقر را در ولسوالی های کابل و هرات و همچنان واحدهای کوچکتر اداری مناطق شهری افغانستان (ناحیه های شاروالی) به شکل تخمین نمایم.
 

نقشه های فقر در مورد سطح رفاه مردم در ولایت های کابل و هرات برای ما چه می گوید؟

نفشه های فقر یک تصویر متنوع از میزان رفاه در ولایت ها را آشکار می کند (نقشۀ ۱). وقتی که از ولایت به سطح ولسوالی حرکت می کنیم، ترکیبی از حالت رفاه و فقر توجه ما را به خود جلب می کند.

بنابر گستردگی حلقه فقر، ولسوالی های کابل و هرات ( مراکز هردو ولایت) محل تراکم مردم فقیر می باشند.

در ولسوالی های کابل میزان فقر به شکل قابل ملاحظه یی بلند نیست، اما چون اندازه جمیعت ساکن در این شهر خیلی زیاد است، بناً تعداد مردم فقیر آن نیز بیشتر است، چنانچه که در مرکز ولایت کابل بیش از یک میلیون افراد فقیر و بی بضاعت زندگی می کنند. به همین گونه، مرکز ولایت هرات نیز میزان نسبتاً بلند فقر را منعکس می سازد، اما این رقم به تناسب نفوس این ولایت بلند ترین رقم جمیعت فقیر را تشکیل میدهد که بیش از ۳۲۰۰۰۰ تن گزارش شده است. 
 

نقشه های فقر چگونه در شکل دهی پالیسی ها کمک می کند؟

سلسلۀ نقشه های فقر را که ما در افغانستان تهیه کرده ایم، برای دانستن میزان فقر از لحاظ جغرافیایی در ولایت های کابل و هرات مؤثر می باشد و به نهاد های پالیسی ساز دولت در راستای اتخاذ تصامیم معقول کمک می کند که منابع مالی بیشتر را برای آنعده محلات اختصاص دهند که نیاز بیشتر دارند. 

نقشه های فقر را میتوان برای بهبود برنامه های رفاه اجتماعی نیز به کار برد تا به این ترتیب افراد نیازمند در محراق توجه برنامه های حمایوی قرار گیرند و محلات اجتماعی که از خدمات مورد نیاز محروم اند، مستفید شوند. به گونۀ مثال، راه اندازی برنامه های صحت طفل و مادر برای خانواده های فقیری که قبلاً از توجه لازم باز مانده بودند، برنامه های تهیه آب آشامیدنی و حفظ الصحه محیطی برای مناطقی که کمتر مرفه اند و فراهم سازی قرضه های زراعتی بر اساس نیازمندی مردم محلات روستایی می توانند مثالهای از بهبود شرایط معیشتی برای مردم آسیب پذیر پنداشته شوند.